voedingssupplementen en vitaminen

Kwaliteit

( Uitstekend - 2 stemmen )

Voedingssupplementen en vitaminen

Vitaminen zijn onmisbaar om het lichaam optimaal te laten functioneren maar zijn slechts in een kleine hoeveelheid noodzakelijk. Een teveel aan vitaminen kan soms zelfs schadelijk zijn.

Soorten vitaminen
Er zijn maar liefst dertien verschillende soorten vitaminen bekend: A, B1, B2, B3, B5, B6, B12, biotine, C, D, E, foliumzuur en K. Over het algemeen worden ze ingedeeld in twee groepen.

De eerste groep omvat de vetoplosbare vitaminen (bv. A en D). Deze zitten in vetrijke voeding, zoals vetstoffen, eieren, lever en melkproducten. Het lichaam slaat ze op in het vetweefsel.
De tweede groep verzamelt de wateroplosbare vitaminen (bv. B en C). Deze zijn onder meer te vinden in verse groenten, fruit, graan- en melkproducten. Ze worden slechts in kleine hoeveelheden en voor een korte periode in het lichaam opgeslagen. Wat het lichaam niet nodig heeft, wordt via de urine uitgescheiden.

Behoefte
Hoewel het lichaam sommige vitaminen zelf aanmaakt, moet het gros ervan door de voeding worden geleverd. Gezonde en gevarieerde maaltijden zijn dan ook de beste garantie voor een evenwichtige inname van vitaminen.
De behoefte verschilt wellicht van persoon tot persoon. Een aantal personen besteden best extra aandacht aan evenwichtige voeding:

groeiende kinderen;
topsporters;
zwangere vrouwen;
moeders die borstvoeding geven;
gebruiksters van de anticonceptiepil;
verzwakte personen met een verstoord voedingspatroon;
hoogbejaarden;
alcoholisten.
Om de exacte behoeften van ieder mens te kennen, is verder onderzoek nodig. Tot op heden is men er nog niet in geslaagd om de aanbevolen dagelijkse dosis per voedingsstof exact te bepalen.

Tekort aan vitaminen
Een tekort aan vitaminen kan gezondheidsproblemen veroorzaken. Een bekend voorbeeld is botontkalking (osteoporose) bij gebrek aan vitamine D. Andere aandoeningen, zoals scheurbuik of beriberi, zijn in de Westerse samenleving echter zeldzaam.

Belangrijke risicofactoren voor een vitaminetekort zijn:

een onevenwichtig eetpatroon, wat vaak voorkomt bij vegetariërs en mensen die een eenzijdig dieet volgen;
het langdurig gebruik van plaspillen, laxeermiddelen en andere geneesmiddelen die een verhoogde uitscheiding van vitaminen en mineralen teweegbrengen;
aandoeningen aan het maag- en darmstelsel;
het operatief verwijderen van bepaalde delen van het maag- en darmstelsel.

Teveel aan vitaminen
Voor de meeste vitaminen is het spreekwoord ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ niet van toepassing, want ook een teveel kan schade berokkenen.

Een paar voorbeelden:
een te hoge inname van vetoplosbare vitaminen kan leiden tot een vergiftiging;
tijdens een zwangerschap kunnen overdreven hoeveelheden vitamine A en andere vetoplosbare vitaminen verstrekkende gevolgen hebben voor de baby;
sporters kunnen er beter rekening mee houden dat te veel vitamine A en K vermoeidheid veroorzaakt;
vitamine B1 kan allergische reacties geven;
vitamine B3 en B6 kan leiden tot neurotoxische reacties;
experimenten tonen ook aan dat te veel vitamine C bij een aantal proefdieren kanker uitlokt. Of dit ook bij de mens het geval is, is nog niet bekend.

Voedingssupplementen?
Om zich beter te beschermen tegen gezondheidsproblemen, nemen heel wat mensen extra vitaminen en mineralen in. Zonder medische indicatie zijn deze voedingssupplementen echter overbodig. Het lichaam heeft namelijk geen overvloed aan vitaminen nodig en een gezonde en gevarieerde voeding volstaat meestal om de behoefte te dekken.
Dat mensen toch hun toevlucht nemen tot extra vitaminen en mineralen, heeft niet zelden te maken met misleidende reclame. Dat velen onder hen er zich goed bij voelen, is vaak te verklaren door psychologische redenen (het zogenaamde placebo-effect).
Een gezonde voeding en dito levenswijze zijn voor gezonde personen veel belangrijker dan het slikken van vitaminen en mineralen. Zo toonde een studie aan dat beweging en evenwichtige voeding efficiënter zijn om vaatverkalking te voorkomen dan vitamine E-supplementen. Deze zouden bovendien eerder de weerstand tegen ziekten laten afnemen in plaats van deze te versterken, zoals vaak wordt beweerd. Dit komt wellicht omdat een overdadige toevloed van deze stoffen het natuurlijke evenwicht in ons lichaam kan verstoren.

Zelfzorg
Voedingssupplementen kunnen nooit gezonde voedingsgewoonten vervangen. Wie te veel, te vet, te zout, te weinig vezels en weinig groenten en fruit eet, kan deze ongezonde gewoonten niet compenseren door het gebruik van extra vitaminen en mineralen. Deze verkleinen de kans op ziektes die worden veroorzaakt door een onevenwichtig voedingspatroon totaal niet. Bovendien bevat een gevarieerde voeding veel nuttige stoffen die niet in een supplement zitten.

Gezond en gevarieerd eten is dus de boodschap. Concreet betekent dit:

veel groenten;
veel fruit;
veel volkorenproducten;
voldoende zuivelproducten;
gezonde smeer- en bereidingsvetten (bv. olijfolie).

Supplementen noodzakelijk
Het gebruik van voedingssupplementen kan aangeraden zijn:

op advies van een arts en nadat een bloedonderzoek een tekort aan vitaminen of mineralen heeft aangetoond;
bij bepaalde ziekten;
na sommige operaties waarbij de voedselopname gestoord kan zijn;
in specifieke situaties. Zo krijgen zwangere vrouwen de raad om foliumzuur in te nemen en hebben sommige patiënten baat bij vitamine D- en calciumsupplementen om botontkalking te voorkomen. Ook bij verzwakte bejaarden kan het voorschrijven van supplementen zinvol zijn. Althans wanneer vooraf een voedingsevaluatie plaatsvindt en de situatie nauwgezet wordt opgevolgd.

Juist gebruik
Wanneer u ondanks alles toch voedingssupplementen moet innemen, is het belangrijk rekening te houden met volgende aanbevelingen :

Neem slechts een minimale hoeveelheid in. Gebruik hierbij als maatstaf de aanbevolen dosis, die u via de voeding zou moeten innemen.
Schaf niets aan via het internet of postorderbedrijven.
Vermijd producten met een onduidelijke bijsluiter en/of met een overdreven of te precieze indicatie (bv. reumabestrijdende werking, ontstekingswerend). Slechts een aantal supplementen wordt namelijk erkend als geneesmiddel.
Geloof nooit zomaar het etiket ‘natuurlijk’ of ‘biologisch’.
Breng steeds uw arts en apotheker op de hoogte als u voedingssupplementen inneemt. Vitaminen en mineralen kunnen namelijk de werking van andere geneesmiddelen beïnvloeden.

Bron
'Zal ik de dokter bellen? Medische gids voor het hele gezin’, Michiel Callens, uitgeverij Lannoo, 2004, 256 pagina’s.